Jaarlijks heeft ongeveer 31% van de Nederlandse bevolking last van schouderklachten. Ongeveer 80% van de schouderklachten wordt veroorzaakt door een afwijking in de subacromiale ruimte. Dit is het gedeelte tussen de kop en het dak(bovenzijde kom) van het schoudergewricht.
1. Inklemming van pezen
Veel schouderklachten worden veroorzaakt door inklemming van pezen in de schouder. Deze inklemming ( ook wel impingement genoemd) wordt veroorzaakt doordat een pees of pezen klem komen te zitten tussen de kop en kom van het schoudergewricht.
Pezen waar het dan hoofdzakelijk om gaan zijn:
- supraspinatus,
- infraspinatus,
- subscapularis
- pees van de lange kop van de biceps.
Deze pezen maken onderdeel uit van het kapsel van de schouder . De supraspinatus, infraspinatius en subscapularis zorgen met name voor stabiliteit van het schoudergewricht tijdens bewegen en worden ook wel de Cuff-spieren genoemd.
Deze spieren vinden hun oorsprong op het schouderblad. Tijdens het omhoog brengen van de arm -vanaf en boven schouderhoogte- wordt voornamelijk de supraspinatus pees onder druk gezet. Pijn wordt met name gevoeld tussen de 60 en 120gr strekking van de schouder (painfull arc).
Provocerende bewegingen zoals werpen van een bal of stok zorgt voor meer voor inklemming van de pezen van de infraspinatus, subscapularis en biceps.
Tijdens dit inklemmen raakt de pees(of pezen) beschadigd(tendinose) en/of ontstoken(tendinitis). Hierdoor ontstaat er een (steriele) ontsteking met zwelling en pijn. De pees wordt hierdoor dikker en zwakker van structuur.
Dit proces -al dan niet met bijbehorende klachten- wordt een tendopathie van de pezen genoemd. Wanneer een tendopathie van de pees chronisch wordt(vanaf 3 maanden) wordt ook de kans op uiteindelijk afscheuren groter.
Diagnose vindt plaats op basis van symptomen, specifieke testen en aanvullend echografisch onderzoek. Tijdens een echo wordt duidelijk of de klachten veroorzaakt worden door weefselschade, verkalking, ontsteking of een combinatie hiervan.
Risicofactoren zijn:
- herhaalde bewegingen en ongunstige (repeterende) werkgerelateerde factoren waarbij veel boven schouderhoogte gewerkt moet worden.
- een verkeerde houding(het naar voren gaan staan van de schouders). Hierbij ontstaat er minder ruimte tussen de kop en kom van het gewricht tijdens het heffen van de arm.
- roken heeft een negatief effect op de conditie van pezen.
Oefeningen
#1. Roeioefening
Een schouder tendopathie ontstaat vaak doordat bepaalde factoren rondom het schoudergewricht niet in balans zijn. Denk hierbij aan een verkeerde houding/positie van de schouders, vaak in combinatie met verzwakte of verkorte spieren welke inwerken op het schoudergewricht.
Een goede oefening voor zowel het corrigeren van het naar voren staan van de schouders als versterking van bovengenoemde Cuffspieren is de roeibeweging. Belangrijk hierbij is dat de schouderbladen naar elkaar toe getrokken worden.
Deze oefening kan uitgevoerd worden met de Nike fitness elastiek. De elastiek wordt stevig verankert(onderstaande set bijvoorbeeld wordt geleverd met deurstoppers), ga vervolgens stevig staan(een voet voor en een voet achter) en trek de handvaten op gezichtshoogte naar je toe. Probeer hierbij de ellebogen zoveel mogelijk horizontaal te houden. Zorg er tijdens deze roeibeweging dus voor dat de schouderbladen naar elkaar toe getrokken worden.
Mocht je wat meer te besteden hebben én wil je tegelijkertijd aan je conditie werken? Dan is een roeitrainer een super multifunctioneel trainingsapparaat!
Je traint hierbij zowel je Cuffspieren als ook je schouderblad fixatoren(rhomboidei). Deze spieren zorgen ervoor dat de schouderbladen naar achter en beneden ‘getrokken’ worden waardoor de schouders automatisch weer in één lijn met de romp komen te staan.
#2. Muur Pushup
Ga hierbij met je handen schuin tegen de muur staan en druk jezelf van de muur af. Ook hierbij kan gevarieerd worden in de mate van schuin staan. Houdt bij beide oefeningen 10 a 12 herhalingen aan en probeert dit vervolgens 3x achter elkaar te doen met een tussenpauze van ongeveer 1 minuut.
#3. Vanuit zit of stand de armen horizontaal vooruit te steken
Houdt de armen minimaal 3 seconden in deze houding en laat de armen vervolgens langaam zakken. Om de oefening zwaarder te maken kan opnieuw gebruik gemaakt worden van een oefenelastiek of bv met 2 flesjes water of een ander gewicht in beide armen. Ook hierbij geldt; train op geleide van de pijn. Wanneer oncomfortabel dan óf het gewicht óf het aantal seconden fixatie aanpassen.
3. Slijmbeurs ontsteking
In de schouder bevinden zich verschillende bursa. Een slijmbeurs kan vergeleken worden met een soort stootkussentje en zit op plaatsen in het lichaam waar veel druk of wrijving plaatsvindt. Bursa staat voor slijmbeurs, bursitis staat voor slijmbeursontsteking.
Een bursitis kan ontstaan door overbelasting (vaak in combinatie met een verkeerde positie van de schouder in combinatie met zwakke of te stijve spieren) maar ook door vallen of stoten.
De subacromiale slijmbeurs is het vaakst aangedaan. Deze slijmbeurs zit tussen bovengenoemde Cuff-pezen en het schouderdak(acromeon).
Kenmerkend voor deze bursitis is
- pijn die geleidelijk aan ontstaat,
- pijn aan de buitenkant van de schouder,
- pijn kan naar de elleboog of pols trekken,
- pijn verergert ‘s nachts tijdens liggen op aangedane schouder,
- schouderpijn tijdens activiteiten zoals het wassen van je haar of iets wegzetten op een hoge plank.
Een bursitis is -gezien de gelijksoortige symptomen- moeilijk te onderscheiden van een peesontsteking. Differentiatie gebeurt op basis van specifieke testen of door echografisch onderzoek.
Hoe om te gaan met een bursitis
Vermijd overbelasting. Houdt daarentegen de schouder wel in beweging. Dit kun je doen door voorover te buigen en rondjes te draaien met de arm. Verder is het goed de pijnlijke schouder regelmatig te koelen. Een ontsteking zorgt voor warmte, door kou toe te voegen komt de ontsteking tot rust. Kou zorgt o.a. voor pijndemping. Wil je meer weten over de voordelen van kou, lees dan dit artikel.
Mocht bovenstaande niet werken of zijn de klachten al langer (enkele weken) aanwezig dan is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts voor ondersteuning middels ontstekingsremmers.
4. Frozen Shoulder
Een frozen shoulder wordt gekenmerkt door pijn en stijfheid in het schoudergewricht. Een frozen shoulder is feitelijk een ontstekingsreactie van het gewrichtskapsel. Als reactie verstijft het kapsel waardoor er pijn en een forse bewegingsbeperking ontstaat.
Tekenen en symptomen ontstaan doorgaans geleidelijk. Er zijn grofweg 3 fases te onderscheiden.
- een bevriezingsfase
- het bevroren stadium
- de ontdooifase
In de bevriezingsfase staat de pijn op de voorgrond. Deze pijn wordt veroorzaakt door de ontstekingsreactie van het gewrichtskapsel. Door de pijn wordt de arm automatisch nog minder bewogen met als gevolg nog meer pijn. Dit kan in ernstige gevallen leiden tot slaapproblemen en (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid. Deze fase kan enkele maanden duren.
Vervolgens gaat de aandoening over in de zogenoemde bevroren fase. Kenmerkend hierbij is een forse bewegingsbeperking, de arm kan niet meer boven schouderhoogte getild worden. Ook deze fase gaat gepaard met pijn maar vaak minder intensief dan in de beginfase. Ook deze fase kan maanden duren.
Uiteindelijk neemt de mobiliteit weer toe en de pijn verder af. Doordat kapsel en spieren lange tijd niet bewogen hebben kunnen er soms restklachten (bewegingsbeperkingen) ontstaan.
Mét of zonder aanwijsbare oorzaak
In de meeste gevallen ontstaat een frozen shoulder zonder aanwijsbare oorzaak, de zogenoemde primaire adhesieve capsulitis.
Frosen shoulder komt vaker voor bij mensen met diabetis mellitus en mensen vanaf 40 jaar en ouder. Kenmerkend is dat vrouwen vaker last hebben van een frozen shoulder dan mannen. Andere risicofactoren zijn een te traag of snel werkende schildklier, hart- en vaataandoeningen en ziekte van Parkinson.
Wanneer we de oorzaak wel weten dan spreken we van een secundaire adhesieve capsulitis. Mogelijke oorzaken zijn;
- herstel na een (schouder of arm) operatie waardoor de arm langere tijd niet bewogen wordt,
- na een beroerte of borstamputatie,
- na een ongeluk of val of
- langdurig eenzijdige overbelasting
Behandeling
Zoals gezegd kan een frozen shoulder veroorzaakt worden door immobilisatie van de arm of na beroerte of borstampulatie. Het is dus erg belangrijk om direct na het ontstaan van bovengenoemde oorzaken te beginnen met mobilisaties van het schoudergewricht.
Zorg voor voldoende beweging van de schouder. Uw fysiotherapeut kan u helpen de schouder te mobiliseren en door het geven van oefeningen zodat u ook thuis door kunt gaan met bewegen en hierdoor mobiliseren van de schouder.
Ook voor een primaire adhesieve capsulitis(dus zonder aanwijsbare oorzaak) is mn in de beginfase bewegen op geleide van de pijn een behandelmogelijkheid om de pijn te reduceren.
Mobilisaties(doordrukken in de uiterste stand) ten einde de bewegingsbeperking op te heffen hebben vaak een averechts resultaat en dienen derhalve vermeden te worden.
In veel gevallen wordt pijnstilling en/of ontstekingsremmers voorgeschreven. Vaak heeft deze pijnstilling niet het gewenst resultaat. Dit heeft te maken met het feit dat het kapsel slecht doorbloed is waardoor de werkzame stoffen niet voldoende bij de capsulitis(gewrichtontsteking) kunnen komen.