In Nederland hebben ruim 600.000 mensen (ogeveer 1 op de 28) COPD. Naar alle waarschijnlijkheid liggen de aantallen hoger maar niet iedereen herkend de symptomen bij zichzelf. Dit heeft vaak te maken in welk stadium (uitgedrukt in GOLD stadia waarover later meer) iemand zich bevindt. COPD komt op het moment ongeveer evenveel voor bij mannen als vrouwen.
Oorzaak nr. 1 is roken maar daarnaast spelen andere factoren zoals luchtvervuiling, beroepsmatige blootstelling aan schadelijke stoffen en genetische factoren ook een rol.
Wat is COPD?
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een verzamelnaam voor 2 typen chronische longaandoeningen, te weten:
- Chronische bronchitis: Hierbij zijn de bronchiën ontstoken. Dit zijn de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen. Hierdoor maakt je lichaam meer slijm aan dan normaal en is ademhalen lastiger.
- Longemfyseem: Bij longemfyseem worden de longblaasjes langzaam afgebroken. De longblaasjes zorgen ervoor dat de zuurstof (02) vanuit je longen opgenomen wordt in je bloed. Ook geven de longblaasjes afvalstoffen (koolstofdioxide (CO2)) uit het bloed af aan de longen om weer uit te ademen. Hoe minder longblaasjes je hebt, hoe meer moeite je krijgt met ademhalen. Hierdoor krijg je het benauwd.
Door schade aan de longen onstaat obstructie (vernauwing) van de luchtwegen. Je krijgt hierdoor soms het gevoel alsof je door een rietje ademt. Daarnaast maken de luchtwegen teveel slijm aan waardoor je gaat hoesten.
Het is helaas niet mogelijk de schade aan je longen te herstellen, je kan dus niet genezen van COPD maar je kan door de juiste activiteiten de voortgang van de aandoening wel vertragen!
COPD wordt gekenmerkt door zogenoemde exacerbaties die soms weken of maanden kunnen duren. Dit zijn longaanvallen waarbij je ineens meer last krijgt van kortademigheid(dyspneu), aanmaak van slijm en hoesten.
Klachten
De meest voorkomende klachten zijn kortademigheid of benauwdheid(dyspneu) bij inspanning en chronisch hoesten.
Als gevolg van COPD neemt de conditie, spierkracht, spiermassa en lichaamsgewicht vaak af (in sommige gevallen vindt juist overgewicht plaats als gevolg van inactiviteit).
Mn bij voortschrijdende COPD treedt bij minimale inspanning direct vermoeid op.
Deze klachten resulteren in beperkingen in fysiek(lichameijk) functioneren en afname van kwalitiet van leven.
Ongeveer 1 op de 3 mensen met COPD ervaart door alle beperkingen een emotionele disbalans. Hierdoor ontstaan depressieve gevoelens.
GOLD clasificaties
COPD wordt ingedeeld in 4 verschillende stadia, de zogenoemde GOLD stadia. In welk stadium een persoon zich bevindt wordt bepaald aan de hand van een longfunctie onderzoek.
Spirometrie is een test waarmee de longfunctie wordt gemeten. Deze test wordt vaak gebruikt voor een vroege screening van COPD.
De meest gebruikte test is de geforceerde vitale capaciteit=FVC.
FVC is het grootste volume lucht dat men tijdens een geforceerde expiratie(uitademing) kan uitblazen. Je begint de test bij maximale inademing
De belangrijkste variabele van spirometrie is de FEV1.
FEV1 is de hoeveelheid lucht welke je maximaal kan uitademen in de eerste seconde .Ook hier begint de test bij maximale inademing.
Wanneer je FEV1 deelt door de vitale capaciteit FVC krijg je de Tiffeneau-index (FEV1/FVC).
De normale waarde voor deze index is ca. 0,75. Onder 0,70 is er sprake van een obstructieve longfunctie.
GOLD 1
Dit is de lichtste vorm van COPD, In dit stadium heb je een FEV1 van 80% of meer. Je hebt in deze fase maar weinig last van je ademhaling. De meeste mensen met COPD in fase 1 hebben niet door dat ze een aandoening hebben . Je hebt in deze fase alleen last van kortademigheid bij inspannende activiteiten zoals: hardlopen, flink fietsen, sporten of lichamelijk zwaar werk.
GOLD 2
GOLD 2 is een matige vorm van COPD. In deze fase heb je een FEV tussen de 50 en 79% en kan je wat moeilijker ademhalen. Hierbij krijg je last van klachten zoals: hoesten, slijm ophoesten en kortademigheid, ook wanneer je niet zo actief bezig bent (denk hierbij aan wandelen of traplopen).
GOLD 3
GOLD 3 is een ernstige vorm van COPD. In dit stadium heb je een FEV1 van 30 tot 49%. Hierbij heb je (nog) meer moeite met ademhalen en tevens meer last van benauwdheid en vermoeidheid. Klachten kunnen snel optreden, bijvoorbeeld bij wassen, aankleden en licht huishoudelijk werk.
GOLD 4
GOLD 4 is de ergste vorm van COPD. In dit stadium heb je een FEV1 van minder dan 30%. Dit is de laatste fase van COPD waarbij je vaak het gevoel alsof je continue door een rietje in- en uitademt. Je bent bij minimale inspanning direct buiten adem. Men krijgt in deze fase vaak last van hartklachten en longaanvallen. Meestal is externe zuurstof noodzakelijk.
Fysiotherapie voor COPD
Heeft u een milde tot matige chronische longziekte (COPD), maar met ernstige (hoest)klachten? Dan krijgt u in 2021 meer behandelingen van de fysiotherapeut vergoed. U moet COPD hebben in de klasse B2 volgens de Gold-classificatie spirometrie. Het aantal behandelingen is daarmee gelijk aan die van patiënten in klasse C en D:
- maximaal 70 behandelingen in het eerste jaar;
- maximaal 52 behandelingen per jaar in de daaropvolgende jaren.
Tip 1: Leven met COPD
Hoe meer je over COPD weet, mn wat je er allemaal zelf aan kan bijdragen hoe dit ziekteproces te ondersteunen en evt te vertragen, des te gunstiger de prognose en je kwaliteit van leven!
In Leven met COPD komen de diverse aspecten van COPD aan de orde. Wat is de oorzaak, wat gebeurt er allemaal nadat de diagnose is gesteld, wat betekent COPD voor de patiënt en de omgeving.
“Dit boekje is een leidraad en bron van inspiratie voor de patiënt om zelf aan de slag te gaan met zijn of haar behandeling”
“Het boek heeft mij meer kennis gegeven over de sluipende ziekte en het verloop van mijn aandoening.
Inmiddels ben ik, mede door het lezen van Leven met COPD ervan overtuigd geraakt hoe onmisbaar dagelijkse beweging is en wat er mee bereikt dient te worden.
Vervolgens heb ik mijn emotie die vaak opkomt als ik over mijn ziekte nadenk ,een andere plaats kunnen geven waardoor ik meer ruimte voor andere dingen overhoud.
Eigenlijk zou ik een ieder waarbij de diagnose COPD is vastgesteld, dit boekje een keer verplicht moeten lezen.Beter worden kan niet , maar je kan je wel beter gaan voelen”
Tip 2: COPD slijmlosmaker
De werking is gebaseerd op je uitademing, bij het uitblazen verplaatst de lucht een stalen kogeltje(het zogenoemde flutteren). Dit veroorzaakt trillingen die in de borstholte een kloppend gevoel opwekken.
Vastzittend slijm ophoesten.
Door deze trillingen raakt het vastzittend slijm langzaam los en kan opgehoest worden.
Beide mondstukken kunnen gedraaid worden zodat in verschillende houdingen, inclusief zijligging, gewerkt kan worden. Nederlands instructieboekje en schoonmaaktabletjes zijn bijgesloten.
“Ik heb het nu 2 weken en het helpt me goed tegen die vervelende vaste slijm laag in mijn keel en luchtweg”
Tip 3: Zorg voor voldoende fysieke activiteit
Fysieke activiteit is goed ter ondersteuning van COPD. Denk hierbij aan aerobe activiteiten zoals wandelen en fietsen. Daarnaast kracht of weerstandtraining bij afname van spiermassa en/of spierkracht. Verder is trainen van je ademhalingspieren bij COPD zeker aan te bevelen.
Feitelijk zijn de volgende 3 punten van belang:
- belangrijk is het trainen van de conditie en spierkracht;
- verder oefeningen die helpen om in het dagelijks leven actiever te worden, en/of;
- oefeningen om beter te kunnen ademhalen.
Door COPD kun je in een negatieve spiraal terechtkomen. Fysieke activiteit veroorzaakt namelijk benauwdheid en kortademigheid. Dat is niet prettig, dus ga je inspanning vermijden. Daardoor nemen de klachten toe.
Fysiotherapie kan helpen om deze negatieve spiraal te doorbreken. De fysiotherapeut leert je om tijdens én na de therapie actiever te zijn en te blijven. Neem voor meer informatie contact op met je lokale fysiotherapeut.
Tijdens uitvoer lichamelijke activiteiten kan het handig zijn je saturatie & hartslag te monitoren zodat je je activiteiten hierop aan kunt passen.
Hiervoor kan je een saturatiemeter gebruiken.
Je probeert met een saturatiemeting vast te stellen hoe goed de longen zuurstof aan het bloed toevoegen. Het hemoglobine in de rode bloedcellen kan de zuurstof aan zich binden. Op deze manier transporteren je rode bloedcellen zuurstof door je lichaam.
Om de saturatie te meten plaats je het apparaat op je vinger. De led lampjes in de meter, meten hoeveel licht er door je vinger gaat. Op deze manier berekent de saturatiemeter het zuurstofgehalte in je bloed.
Een gezond persoon heeft een waarde van 95% of hoger, bij waarden van 90% of lager is er sprake van een tekort(desaturatie).
Meer informatie over COPD is te vinden op Longfonds/COPD